Hướng dẫn cúng ông Công ông Táo

Lễ cúng tiến ông Công ông Táo về trời thường được tiến hành vào chiều ngày 23 tháng Chạp âm lịch hàng năm. Tuy nhiên, thực tế có nhiều gia đình vẫn làm rải rác trong ngày hoặc trước 1-2 ngày nếu có việc bận.

Người Việt xưa cho rằng: Táo Quân (còn được gọi là Táo Công), là vị thần bảo vệ cho cuộc sống gia đình, thường được thờ ở nơi nhà bếp, cho nên còn được gọi là Vua Bếp. Lễ cúng ông Táo được các gia đình chuẩn bị rất kỹ lưỡng và coi trọng.

Lễ vật cúng ông Công ông Táo

Thông thường đồ cúng, đồ lễ chỉ đơn giản là bánh, kẹo và nước trà, với mong muốn Táo công “ngọt giọng”, nói những điều hay. Không cần thiết làm cả mâm cỗ và nếu làm cỗ mặn cũng không được đặt lên ban thờ, mà đặt ở cái bàn con bên dưới.

Lễ vật cúng Táo công thường có mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc: hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà. Mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn, mũ Táo bà thì không có cánh chuồn. Những mũ này được trang sức với các gương nhỏ hình tròn lóng lánh và những giây kim tuyết màu sắc sặc sỡ. Để giản tiện, cũng có khi người ta chỉ cúng tượng trưng một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuồn) lại kèm theo một chiếc áo và một đôi hia bằng giấy.

Màu sắc của mũ, áo hay hia ông Công thay đổi hàng năm theo ngũ hành.

• Năm hành kim thì dùng màu vàng
• Năm hành mộc thì dùng màu trắng
• Năm hành thủy thì dùng màu xanh
• Năm hành hỏa thì dùng màu đỏ
• Năm hành thổ thì dùng màu đen

Những đồ vàng mã này sẽ được hóa (đốt đi) sau lễ cúng ông Táo. Trên thực tế cũng không cần thiết phải dùng đồ vàng mã này, bạn không sắm cũng không sao.

Để ông Táo có phương tiện về chầu trời, ở miền Bắc hay cúng con cá chép (hay cá vàng) còn sống thả trong chậu nước, ngụ ý “cá hóa rồng” đưa ông Táo về trời. Sau khi cúng sẽ phóng sinh cá ra ao hồ hay ra sông. Nhiều nơi không hiểu, dùng cá rán để cúng là không phải. Đặc biệt, người dân cũng không nên theo trào lưu phóng sinh mà mua cả chậu cá, thả cua, ốc, rùa…

Tại miền Trung, người dân cúng thêm một con ngựa bằng giấy với yên, cương đầy đủ. Ở miền Nam thì chỉ cúng mũ, áo và đôi hài bằng giấy.

Theo tục xưa, riêng đối với những nhà có trẻ con, người ta còn cúng Táo quân một con gà luộc nữa. Gà luộc này phải thuộc loại gà cồ mới tập gáy (tức gà mới lớn) để ngụ ý nhờ Táo quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang như con gà cồ vậy!

Mâm cỗ cúng Ông công ông Táo

Người Việt chuẩn bị mâm cỗ cũng Táo quân khá cầy kỳ, bao giờ cũng có các món ăn và tiền vàng mã. Mâm cỗ cúng Táo quân trong truyền thống bao gồm rất nhiều món.

Một mâm cỗ đầy đủ nhất thường có:

• 1 đĩa gạo
• 1 đĩa muối
• 5 lạng thịt vai luộc
• 1 bát canh mọc
• 1 đĩa xào thập cẩm
• 1 đĩa giò
• 1 con cá chép rán (hoặc cá chép sống)
• 1 đĩa xôi gấc,
• 1 đĩa chè kho
• 1 đĩa hoa quả
• 1 ấm trà sen
• 3 chén rượu
• 1 quả bưởi
• 1 quả cau, lá trầu
• 1 lọ hoa đào nhỏ
• 1 lọ hoa cúc
• 1 tập giấy tiền, vàng mã

Ngày nay, phong tục cúng Táo Công không được tổ chức chu đáo và nhiều nghi lễ như xưa. Chỉ một chậu cá, một mâm cỗ đơn giản với gà luộc, xôi gấc, chè kho mua sẵn và một vài món mặn là xong mâm cỗ để nhớ ơn đến tổ tiên và các vị thần đã bảo vệ cho gia đình mình một năm an bình, thịnh vượng.

Vị trí đặt đồ lễ

Thường làm lễ cúng ngay ở ban thờ thần linh gia tiên, chứ không nên đặt đồ lễ ở ban thờ Phật hoặc lập riêng ban thờ Táo quân. Một số nơi, nhất là miền Nam có xu hướng lập ban thờ Táo quân riêng ở bếp, Đây là điều không cần thiết và không nên vì trong một nhà thờ nhiều thần linh sẽ hay xảy ra tranh cãi, bất hòa giữa các thành viên trong gia đình, con cái khó bảo hoặc gây ra những trục trặc khác về tình cảm, tình duyên. Khi hương cháy đến 2/3 là có thể mang vàng mã ra hóa và mang cá đi phóng sinh.

Thời gian

Dân gian cho rằng bắt buộc phải làm lễ cúng trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp (âm lịch) để ông Táo kịp lên trời báo cáo. Điều này là không đúng vì thực tế theo truyền thuyết đến tối ông Táo mới lên trời. Chúng ta có thể cúng trong ngày 23 hoặc nếu vì lý do bấn bận thời gian có thể làm từ ngày 21 đến 23 tháng Chạp.

Lưu ý

Khi khấn ông Công, ông Táo chúng ta không nên cầu xin phú quý, cũng không cầu xin no đủ, mà chỉ xin Táo công bẩm báo điều tốt, bớt nói điều không hay.